تخفیف در فروشگاه های زنجیره ای؛ باور کنیم یا نه؟
تخفیف‌های دائمی و بالای فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ شائبه تبانی این فروشگاه‌ها با تولیدکنندگان درباره درج قیمت غیر واقعی روی کالاها را ایجاد کرده است. آن طور که مسئولان وزارت صمت و فعالان فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌گویند چنین امکانی وجود ندارد و کوتاه شدن زنجیره توزیع رمز ارائه تخفیف دائمی است.
به گزارش مادنیوز به نقل از رادار اقتصاد، تخفیف‌های رنگ و وارنگ و جور و واجور فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تمایل مردم به خرید از این فروشگاه‌ها را افزایش می‌دهد. بسیاری از مراجعان به فروشگاه‌های زنجیره‌ای وقتی لابلای قفسه‌های تخفیف خورده فروشگاه‌ها قدم میزنند، تخفیف‌های بالا ترغیبشان می‌کند که اقدام به خرید کنند.
حتی اگر نیازی به آن کالا نداشته باشند. اما مسئله وقتی عجیب می‌شود که فاصله قیمت خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای با قیمت درج شده روی محصول معنادار می‌شود و نرخ تخفیف آن قدر بالا میرود که شائبه ایجاد تبانی بین فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تولیدکنندگان را بوجود می‌آورد.
گروهی بر این باورند که فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تولیدکنندگان تبانی می‌کنند که قیمتی صوری روی بسته‌ها درج کند تا آنها بتوانند تخفیف نجومی ارائه دهند. گاهی هم خریداران خوش خیال، بابت تخفیف‌های ۳۰ تا ۴۰ درصدی ارائه شده روی قفسه‌ها اقدام به خرید کالا می‌کنند اما وقتی پشت صندوق می‌خواهند پول پرداخت کنند و موقع حساب و کتاب می‌رسد، می‌بینند که این تخفیف‌ها اعمال نشده است و در واقع عددی صوری بوده است. آیا این رفتارها تخلف است؟ مشتریان چگونه می‌توانند تخلفات را پیگیری کنند؟
*ارائه تخفیف اجباری نیست
روابط عمومی اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌گوید: ارائه تخفیف از سوی فروشگاه‌های زنجیره‌ای اجباری نیست و در واقع امتیازی است که این فروشگاه‌ها به خریداران خود می‌دهند.
البته درج تخفیف و عدم اجرای آن مصداق فریب مشتری است بنابراین آیا چنین رفتاری تخلف به حساب نمی‌آید؟ روابط عمومی اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این رابطه بیان می‌کند: افراد می‌توانند مواردی که از آن اطمینان دارند را به اتحادیه گزارش دهند تا بازرسان این اتحادیه برای بررسی صحت و سقم مسئله به فروشگاه‌ها مراجعه کنند.
*حذف واسطه‌ها رمز تخفیف بالا
احتمال تبانی بین تولیدکنندگان و فروشگاه‌های زنجیره‌ای بحثی است که به شدت داغ است. چگونه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شرایطی با نوسانات دائمی قیمت‌ها، می‌توانند هر روز تخفیف‌های جذاب به مشتریان ارائه دهند و نرخ عرضه کالا در این فروشگاه‌ها با سوپرمارکت‌ها اختلاف جدی داشته باشد. آیا تولیدکنندگان کالایی با قیمت متفاوت به فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌کنند؟ خبرنگار رادار اقتصاد با منصور عالی پورمدیرعامل هایپرمی برای گفتگو درباره رمز و راز کار فروشگاه‌های زنجیره‌ای و چگونگی ارائه تخفیف دائمی تماس می‌گیرد اما عالی‌پور ترجیح می‌دهد که خودش سخن نگوید و فایل‌های مصاحبه‌های امیر خسرو فخریان رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای را ارسال می‌کند.
بر اساس مصاحبه‌هایی که از فخریان در رسانه‌های مختلف درج شده است، راز تخفیفات دائمی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای این است که این فروشگاه‌ها حجم بالایی خرید می‌کنند و از سوی دیگر در مکانیزم فروش فروشگاه‌های زنجیره‌ای واسطه‌ها حذف می‌شوند و فرایند تولید تا مصرف کوتاه می‌شود و به عبارتی زنجیره تامین کالا کاهش می‌یابد.
او می‌گوید: رازی در میان نیست. حجم و میزان بالای خریدی که توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای از تولیدکنندگان انجام می‌شود که در اصطلاح علمی «صرفه‌های ناشی از مقیاس» نامیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین مزیت‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای است همچنین دخالت مستقیم و موثری که در توان این فروشگاه‌ها برای ارائه محصولاتی با قیمت پایین و ارائه تخفیف دارد، مهم‌ترین عاملی است که در موضوع قیمت و تخفیف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نقش آفرینی می‌کند.
او همچنین اضافه می‌کند: فروشگاه‌های زنجیره‌ای در زمان فروش کالاها به مشتریان خود با در نظر گرفتن حاشیه سود کمتر برای خود، تخفیفات بیشتری را برای مشتریان ارائه می‌دهند.
به گفته رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای حذف واسطه‌ها و ارتباط مستقیم با تامین کنندگان از دیگر ساز و کارهای رقابتی فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. این فروشگاه‌ها، در مرحله سفارش و خرید کالا، به علت حجم و مقیاس بالای سفارشات خود می‌توانند تخفیفات بیشتر و بهتری از تامین کنندگان دریافت کنند، بخشی از این تخفیفات در نهایت به شکل کاهش قیمت به مصرف کننده منتقل می‌شود.
او اضافه می‌کند: هزینه حمل و انبارداری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دلیل توان مناسب در حوزه لجستیک و زنجیره تامین پایین‌تر از دیگر مراکز توزیع است.
او همچنین اظهارات مطرح شده درباره درج قیمت غیر واقعی روی کالا برای ارائه تخفیف بیشتر و فریب مصرف کننده توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای را هم بی‌انصافی توصیف می‌کند زیرا که نرخ‌گذاری متفاوت یا تولید محصولاتی مشابه، اما با دو قیمت مختلف توسط تولیدکننده به هیچ عنوان مبنای کارشناسی ندارد و به دور از چشم نهادهای نظارتی نمی‌ماند.
او درباره احتمال تفاوت در کیفیت کالاهای عرضه شده به فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز تاکید می‌کند: همان گونه که تولید کالاهایی مشابه با دو قیمت متفاوت توسط یک تولیدکننده عاقلانه نیست و با وجود نهادهای مختلف نظارتی هیچ تولیدکننده‌ای ریسک آن را به جان نمی‌خرد طبعا ارائه یک محصول با یک نام و باقیمت مشابه، اما با کیفیت متفاوت نیز نه عاقلانه است و نه امکانپذیر و اصلا از اساس مردود است.
*تخفیف بر حسب اختیار
وزارت صمت و سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده، مجموعه ناظر بر شبکه توزیع است و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز به عنوان بخشی از شبکه توزیع تحت رصد این وزارتخانه قرار دارد. تماس با این وزارتخانه برای دریافت نظرات مسئولان وزارت صمت به دریافت فایل صوتی اکبر تقوی شوازی مدیر کل نظارت بر شبکه های توزیعی و اقتصادی وزارت صمت در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد ختم می‌شود.
او درباره تبانی فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تولیدکنندگان برای درج قیمتی بالاتر روی کالاها عنوان می‌کند: ما هم چنین چیزهایی می‌شنویم و چنین مباحثی حتما از سوی مراجع ذیربط پیگیری می‌شود.
تقوی شوازی می‌گوید: اگر کسی تخفیف داد، نباید بگوییم که کار بدی کرده است. حسب قانون و عرف می‌توانید چیزی را خرید کنید و در زمان فروش مطالبه کمتری داشته باشید.
او تاکید می‌کند: همه ما می‌دانیم امروز فروشگاه زنجیره‌ای یک نیاز در زنجیره توزیع و نظام پخش است. یکی از حلقه‌هایی است که نمی‌شود از آن گذشت و این فروشگاه‌ها به‌عنوان صنعت مطرح است.
مدیر کل نظارت بر شبکه های توزیعی و اقتصادی وزارت صمت ادامه می‌دهند: فروشگاه‌های زنجیره‌ای یک نظامی دارند، اگر نداشته باشند؛ فروشگاه زنجیره‌ای معنی ندارد.
او فروشگاه‌های زنجیره‌ای را مجموعه‌هایی تخصصی معرفی می‌کند که در دنیا به‌عنوان یک صنعت مطرح هستند و ایران هم ۸۰ سال است که از چنین صنعتی برخوردار شده است.
تقوی شوازی اضافه می‌کند: تخصص اولین ویژگی است که در فروشگاه زنجیره‌ای وجود دارد. بکارگیری افراد متخصص در زمینه خرید و فروش، بازاریابی و امور مالی باعث کارایی این مجموعه‌ها می‌شود. خرید عمده توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای هزینه اداره و فروش را کاهش داده و سود را افزایش می‌دهد.
او یادآور می‌شود: فروشگاه زنجیره‌ای خرید مرکزی و یکپارچه محصولات دارند. این به مفهوم کاهش هزینه عملیات است و در نتیجه کاهش قیمت ایجاد می‌کند. کم کردن فاصله تامین تا توزیع هم روی قیمت اثر می‌گذارد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای مستقیما از مرکز و منبع کالا تامین می‌کنند و سایر زنجیره‌های توزیع را حذف می‌کنند.
مدیر کل نظارت بر شبکه‌های توزیعی و اقتصادی وزارت صمت اضافه می‌کند: در توزیع، حلقه‌های متعددی داریم که از نظر قانون درصدهای فروشی برای آنها گذاشته شده است. کم بودن فاصله تامین تا توزیع به معنای کاهش هزینه عملیات است.
به گفته او کم بودن هزینه انبارداری و خواب سرمایه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای سود بهتری برای این مجموعه‌های ایجاد می‌کند. ضمن آنکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای از سودی که قانون برای آنها متصور شده کم می‌کنند تا بتوانند به مشتری تخفیف بدهند.
تقوی شوازی می‌گوید: فروشگاه‌های زنجیره‌ای متعهد شده‌اند انواع کالاها را با حداکثر تخفیف به مصرف کننده عرضه کنند. برای کسی که می‌خواهد کالا را ارزان‌تر بدهد محدودیتی وجود ندارد اما کالا باید از نظر کمی و کیفی شرایط ویژه‌ای داشته باشد که دستگاه‌های نظارتی بر آن نظارت دارند.
او تاکید می‌کند: تخفیف روی کالا به معنای کم فروشی و این مسایل نیست. فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز نمی‌توانند هیچ اجباری به تولیدکننده برای تعیین قیمت داشته باشند.
به گفته مدیر کل نظارت بر شبکه های توزیعی و اقتصادی وزارت صمت فروشگاه‌های زنجیره‌ای فقط ۱۰ درصد سهم فروش کالا در کشور را به عهده دارند و هنوز ۹۰ درصد فروش در واحدهای سنتی مدیریت می‌شود. در چنین شرایطی نمی‌تواند شائبه تبانی پیش بیاید. تبانی وقتی پیش می‌آید که یک کالایی انحصارا در یک واحد فروشگاهی فروخته شود.
