سرپرست مطالعات باستان شناسی محوطۀ تاریخی بازه هور در خراسان رضوی نسبت لطمات جبران ناپذیر حفاری های غیرمجاز در این محوطه ارزشمند ساسانی هشدار داد.
ماد – میثم لباف خانیکی، عضو هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران با اعلام این مطلب از کشف یک عمارت مجلل ساسانی در سومین فصل برنامۀ پنج سالۀ کاوش و گمانه زنی باستان شناسی در محوطۀ تاریخی بازه هور خبر داد و گفت: این بنا که بر فراز ارتفاعات جنوبی مشرف بر چهارطاقی بازه هور واقع شده بخشی از یک مجموعه معماری وسیع است که با نام قلعه دختر شناخته می شود.
به گفته وی، گرچه حفاری های غیرمجاز متعدد سبب تخریب جبران ناپذیر بخشی از این مجموعه و تزیینات معماری آن شده است، ولی کاوش های باستان شناسی فصل اخیر نشان داد که همچنان شاکلۀ اصلی بنا محفوظ مانده و بازشناسی اثر با تکیه بر شواهد باقی مانده امکان پذیر است.
او افزود: به دنبال کاوش محدود در قسمت جنوبی قلعه دختر بنایی ستوندار شناسایی شد که دیوارها و بدنۀ ستون های آن در زمان آبادانی به گچبری های نفیس و متنوع مزین بوده است.
لباف خانیکی گفت: اگرچه بخش عمده ای از ستون های این بنای منحصر به فرد فرو افتاده است ولی شواهد باستان شناختی گویای آن است که در تزیین ستون ها از نقوش هندسی و گیاهی گوناگون استفاده شده بود و هر ستون به سرستونی با شکوه ختم می شده است.
او با اشاره به استفاده از نقوش برجسته مختلفی شامل پیکره های انسانی و حیوانی در تزیین دیوارهای خشتی این اثر گفت: مهمترین ویژگی این اثر وجود نوشته هایی به خط و زبان فارسی میانه است که خوانش آنها می تواند بخش مهمی از تاریخ خراسان و ایران را در دوره ساسانی و اوایل دوران اسلامی روایت کند.
این باستان شناس اظهار داشت: در راستای تحقق اهداف این فصل از کاوش و در راستای ثبت و نگهداری آثار مکشوفه، پس از عکسبرداری هوایی و مستند نگاری شواهد معماری، تزیینات گچبری غیرمنقول با همکاری متخصصان پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی تثبیت و حفاظت شده و در نهایت فضای داخلی گمانه با ماسه و خاک نرم انباشته شد.
او گفت: فصل سوم کاوش باستان شناسی در محوطۀ بازه هور که طی تفاهم نامۀ منعقده مابین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه تهران و همراهی پنج تن از کارشناسان ایرانی و دو تن از کارشناسان موزۀ لوور فرانسه انجام شد برگ تازه ای بر تاریخ هنر و باستان شناسی ایران افزود که ادامۀ این مطالعات بیش از پیش بر اهمیت ناحیۀ خراسان در تبیین و شناخت تاریخ ادوار باستانی ایران گواهی خواهد داد.
لباف خانیکی گفت: به رغم این که محوطه بازه هور مجموعه ای بی نظیر از هنر معماری و گچبری ایران را دربرگرفته، ولیکن حفاری های غیرمجاز که از یک دهه قبل شروع شده و همچنان ادامه دارد که لطمات جبران ناپذیری را به این اثر بی بدیل وارد ساخته و متاسفانه این صدمات در جریان است.
او در ادامه خواستارحفاظت فیزیکی از محوطه بازه هور شامل چهارطاقی و قلعه دختر در اسرع وقت شد تا این میراث ملی از خطر نابودی حفظ شود.
او افزود: همزمان با حراست از این اثر باشکوه، کاوش های باستان شناسی خواهد توانست در شناخت کالبدی محوطۀ تاریخی بازه هور و ارائه راهکارهای سازنده در راستای شناخت، حفظ و ساماندهی صحیح این محوطه راهگشا باشد.
