گزارشی درباره کلاهبرداری شرکت های هرمی یا درآمدزایی بازاریابی شبکه ای؟
خیلی از ایرانیان هنوز هم داغی به نام «گلدکوئست» را بر دل دارند، داغی که با توهم سود فراوان شروع، اما با ضرر تمام شد.
به گزارش مادنیوز به نقل از کارآفرین نیوز؛ وقتی در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ بسیاری از مردم ایران در استان‌های مختلف، راهی جلساتی تحت عنوان «پرزنت» می‌شدند، تصور نمی کردند که سخنان خوش پرزنت‌کنندگان به خالی شدن جیب آنها منتهی می‌شود تا برج خیالی ثروت‌اندوزی‌شان فرو ریزد.
مدت زمان زیادی نگذشت که پرزنت‌شوندگان به مرور به جرگه پرزنت‌کنندگان پیوستند و این «هرم» تا آنجا گسترش یافت که جمع بسیار محدودی از سرشاخه‌ها به پول های کلانی رسیدند که زیرشاخه‌ها واریز می‌کردند، همان پول‌هایی که زیرشاخه‌ها آورده بودند تا به خیال خود سود آن را بردارند، غافل از اینکه اصلا ارزش‌افزوده‌ای ایجاد نمی‌شود که سودی در کار باشد به همین دلیل نهایتا باید برای آنچه که سود عده‌ای محدود خواهد بود، جمع زیادی متضرر شوند.
بعدها آنگونه که گفته شد شاخه‌ها و شبکه انسانی این شرکت‌های هرمی در فیلیپین پا گرفته و در سایر کشورها رشد کرده بودند.
نهایتا پس از ضررهای جمع زیادی از مردم، در برخی کشورها پرونده‌های قضایی شکل گرفت و بعضی‌ها نیز محکوم شدند از جمله در ایران که با محکومیت جمعی از سرشاخه‌ها همراه بود. اما از موج این تجارت کاسته نشد و گاهی اوقات نیز شکل ظاهری آن تغییر یافت تا اعتماد از دست رفته، بازگردد.
اصل موضوع که منجر به کلاهبرداری می‌شد این بود که در این شرکت‌ها، کالاها و اجناسی فروخته می‌شد که «ارزش واقعی» آنها بسیار پایین‌تر از پولی بود که اعضا می‌آوردند، در واقع این کالاها به قیمت بسیار بالاتری ارائه می‌شد.
این اتفاق، اقتصاد ایران را دچار چالش و جیب مردم را مانند جاروبرقی خالی نمود تا جایی که برخی‌ها برای حضور در این شبکه، مجبور به قرض گرفتن شدند و نهایتا نیز با نارضایتی زیادی مواجه می‌شدند زیرا آنها مانده بودند و کالایی بی‌ارزش و قرض و جیب خالی!
از آن‌سو، ارز کشور در حال خارج شدن بود و مابه‌ازای خاصی نیز وارد نمی‌شد، این تجارت تا آنجا گسترش یافت که در سال ۸۲ به گردش مالی ۲۴ میلیارد تومان در ماه رسید در حالیکه قیمت دلار حدود ۸۰۰ تومان بود و تعداد اعضای این شبکه که در کنار آن، شبکه های دیگری نیز فعالیت داشتند، به مرور به ۸۰۰هزار نفر رسید.
دست آخر با ورود دستگاه‌های قضایی و امنیتی، و ایجاد منع قانونی برای این شبکه‌ها، برخی از آنها زیرزمینی شدند اما مهم‌تر این بود که مردم دیگر متوجه شدند نباید به این «سراب» دل‌خوش کنند هر چند رسیدن به این تجربه، برای بخش زیادی از آنها گران تمام شد، اتفاقی که بیش از یک دهه به درازا کشید.
اکنون که سال‌ها از ماجرای «کلاهبرداری» شبکه‌های هرمی می‌گذرد بازاریابی شبکه‌ای تحت عنوان «نت‌ورک مارکتینگ» در حال گسترش است و بزرگ‌ترین چالش آن، تفکیک این پدیده با تقلب و کلاهبرداری شبکه‌های هرمی است.
شرکت‌های فعال در این زمینه از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز می‌گیرند و تحت نظارت کمیته نظارت بر عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای و کسب و کارهای مجازی قرار گرفته و فعالیت می‌کنند.
در آیین‌نامه اجرایی صدور مجوز برای این شرکت‌ها، بازاریابی شبکه‌ای را یک روش فروش محصول دانسته است که شرکت بازاریابی شبکه‌ای از طریق «وبسایت» خود افرادی را به عنوان بازاریاب به دور از مکان ثابت کسب برای فروش مستقیم محصولات خود به مصرف‌کننده سازماندهی می‌کند به نحوی که هر بازاریاب می تواند با معرفی بازاریاب دیگر به عنوان زیرمجموعه خود با ایجاد گروه فروش چند سطحی موجب گسترش و افزایش فروش شود.
این اتفاق همان چیزی است که در شبکه‌های هرمی اتفاق می‌افتاد و هر بازاریاب یا عضو، بازاریاب یا عضوهای جدید را به زیرمجموعه خود اضافه می‌کرد و از این طریق درآمد داشت، اما تفاوت آنها چیست که برای شبکه‌های هرمی، احکام مجرمانه صادر می‌شد ولی برای این یکی، رسما مجوز فعالیت داده می‌شود؟
تفاوت اصلی این دو، به «محصول» یا کالای ارائه شده برمی‌گردد، در شبکه‌های بازاریابی مجوزدار، محصول ارائه شده، کالا یا خدماتی است که در سبد مصرف قشر وسیعی از جامعه قرار دارد که چند بار در سال تجدید خرید می‌شود و «مشابه» آن در بازار وجود دارد و حق انصراف مصرف‌کننده نیز لحاظ شده است و دیگر اینکه کالای غیرمجاز قابلیت ارائه در شبکه‌های بازاریابی را ندارد و باعث تعلیق فعالیت شرکت می‌شود، این موضوعات به غیر از آن است که شرکت‌های شبکه‌ای باید به «کیفیت» کالای خود بها دهند تا مشتریان محصولات آنها را به سایر محصولات ترجیح دهند.
از دیگر ویژگی‌های شرکت‌های شبکه بازاریابی این است که امکان دریافت «حق عضویت» ندارند و اخذ هر گونه وجه برای ورود به شرکت ممنوع است و پرداخت حق کمیسیون و پاداش باید بر پایه فروش محصول شرکت و نه جذب بازاریاب باشد، زیرا اصل بر فروش محصول است در حالیکه در شبکه‌های هرمی، اعضا در ازای معرفی و سرمایه‌گذاری افراد جدید، کمیسیون دریافت می‌کنند.
با وجود مجاز بودن فعالیت شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای در ایران با ارائه محصولات مجاز و دارای ارزش در بازار، باید گفت که همه بازاریاب‌های این شرکت‌ها نباید توقع داشته باشند که درآمدهای هنگفت ماهیانه را به دست آورند، در این شرکت های بازاریابی اگرچه سر شبکه‌ها و اعضای باسابقه که تعداد زیادی زیر مجموعه دارند صاحب درآمدهای خوبی می‌شوند اما درآمدهای مناسب برای همه اعضا چندان منطقی نخواهد بود.
اگر زمانی خواستید در این شرکت‌ها فعالیت کنید حتما به نماد شرکت و قانونی یا غیرقانونی بودن فعالیت آن هم توجه کنید. رنگ سبز به معنای مجاز بودن فعالیت آن است و رنگ زرد به معنای مجاز بودن به فعالیت یک ماهه برای رفع ایراد، و رنگ قرمز نیز به معنای تعلیق فعالیت برای شش ماه است و اگر هم رنگ نماد سیاه بود نشاندهنده اتمام مجوز شرکت بازاریابی شبکه‌ای است.
شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای در ایران عمر زیادی ندارند، این شرکت‌ها از سال ۱۳۹۰ توانسته‌اند مجوز فعالیت بگیرند و باید آنها را در ابتدای راه دانست، راهی که برای عده‌ای شاید به عنوان شغل اصلی درآمد مکفی داشته باشد اما به نظر می‌رسد سایر بازاریاب‌های این شرکت‌های شبکه‌ای باید آن را به عنوان شغل دوم انتخاب کنند.
