پنج دلیل خاموشی‌ها/برق ۱۲۰۰ خانه برای یک بیت‌کوین
متولیان نیرو این روزها یکی از مقصران اصلی قطعی برق در کشور را استخراج رمزارزها اعلام می‌کنند؛ طبق اعلام وزیر نیرو استخراج هر بیت‌کوین ۳۰۰مگاوات‌ساعت برق نیاز دارد که این رقم بیش از متوسط الگوی مصرف یک خانواده است و به‌عبارتی ۱۲۰۰ماه برق مصرفی یک خانوار را شامل می‌شود. به گزارش «دنیای اقتصاد» این آمار نشان می‌دهد برق ۱۲۰۰مشترک خانگی برای استخراج یک بیت‌کوین صرف می‌شود. رضا اردکانیان در عین حال قطعی‌های اخیر برق را متا‌ثر از شرایط کلی اقتصاد کشور دانسته و می‌گوید: «بابت همه مضیقه‌ها از مردم صمیمانه عذرخواهی می‌کنم.» صحبت‌های وزیر نیرو حاکی از آن است که استخراج رمزارزها، راندمان نیروگاه‌ها، گرمای هوا، کاهش بارندگی‌ها و تعمیرات نیروگاهی به کمبود برق در روزهای اخیر منجر شده است.
اما فاکتور مهم دیگر که در میان صحبت‌های این روزهای متولیان مغفول است، واقعی‌نبودن قیمت حامل‌های انرژی و در نتیجه آن اسراف در مصرف و کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت برق است. ارزیابی برخی از کارشناسان حاکی از آن است که سیاستگذارانی که در برابر واقعی‌شدن تدریجی قیمت برق و البته سایر حامل‌های انرژی مقاومت کردند، اکنون در شکل‌گیری مشکلات کنونی و البته مشکلاتی که برای مردم پدید‌آمده، دخیل هستند. غیرواقعی بودن قیمت، فرسودگی شبکه و تجهیزات، وضعیت برق در ایران را به نطقه‌ای رسانده که با هرگونه مدیریت مصرف هم نمی‌توان تقاضای کنونی را پاسخ داد. کارشناسان معتقدند دولت باید قیمت برق را به‌صورت سیستمی و به‌تدریج طی برنامه زمان‌بندی شده، واقعی کند اما تصمیم به تخصیص یارانه به مصرف این حامل‌ها، سبب شد مصرف‌کنندگان قیمت واقعی تولید و تا‌‌مین انرژی را پرداخت نکنند و به قیمت غیرواقعی عادت کنند. به‌تدریج هم قیمت انرژی در ایران با قیمت‌های جهانی اختلاف فاحشی پیدا کرد که این موضوع انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی را گرفت. در حال‌‌حاضر رشد مصرف بیش از رشد نصب نیروگاه‌های کشور است و این عوامل در کنار مسائل دیگر مانند کاهش بارندگی، کاهش تولید نیروگاه‌های آبی، مسائل فنی شبکه از جمله فرسودگی و اخیرا ماجرا رمزارزها بر مشکلات صنعت برق افزوده است.
براساس این گزارش، وزیر نیرو در مراسم بهره‌برداری از هفت پروژه صنعت آب در سه استا‌ن کشور، ظرفیت اسمی نیروگاهی کشور را ۸۵ هزار و ۳۱۳ مگاوات اعلام کرد و گفت: از این میزان ظرفیت اسمی، ۱۲ هزار مگاوات آن مربوط به بخش برقابی است و ۷۳ هزار و ۳۱۳ مگاوات نیز سبدی از برق حرارتی، تجدیدپذیر‌ها و برق هسته‌ای است. به‌طور کلی، در تلاش هستیم و مسیری را طراحی کردیم تا تا‌‌مین آب و برق کشور به‌صورت پایدار انجام شود.
به گفته این مقام مسوول، راندمان نیروگاه‌های غیرآبی متا‌ثر از دما و ارتفاع است، به این معنا که هر ۱۰۰متر ارتفاع باعث می‌شود یک درصد از راندمان کاسته شود و هر‌یک درجه افزایش دما که البته از ۱۵درجه بالاتر رود، ۷دهم درصد از راندمان نیروگاه می‌کاهد. به این ترتیب می‌توان گفت در تا‌‌بستا‌ن به‌جز نیروگاه‌های برق‌آبی ۵۰ هزار مگاوات ظرفیت قابل‌استفاده عملیاتی داریم و در بهترین شرایط مجموع توان تولید کشور ۶۰ هزار مگاوات است.
اردکانیان با اشاره به اینکه برای تا‌‌بستا‌ن امسال می‌توانستیم به‌طور کلی براساس ظرفیت تولید ۶۰ هزار مگاواتی برنامه‌ریزی کنیم، اظهار کرد: از آنجاکه بارش‌ها ۵۵درصد کاهش داشت ظرفیت سه‌هزار و ۵۰۰ مگاواتی تولید عملیاتی برق نیروگاه‌های برق آبی را از دست دادیم.
وی با بیان اینکه سال گذشته یک‌میلیون مشترک جدید به صنعت برق کشور اضافه شده است، ادامه داد: برای این افزایش تعداد مشترکان پیش‌بینی کرده‌ایم تا دو‌هزار مگاوات ظرفیت اختصاص دهیم. در این راستا در سال ۹۹، دو هزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی وارد مدار شد. البته در این شرایط ممکن است این سوال مطرح شود که با وجود ایجاد ظرفیت جدید دلیل قطعی‌های اخیر برق چیست که در توضیح آن باید گفت بخشی از این قطعی‌ها به دلیل گرمای زودرس است که در فروردین‌ماه امسال به‌طور متوسط شاهد افزایش ۵ درجه و در اردیبهشت ماه شاهد افزایش ۳ درجه‌ای دما بوده‌ایم که این موضوع بر توان خروجی نیروگاه‌ها به دلیل شروع زودتر استفاده از دستگاه‌های سرمایشی تا‌‌ثیرگذار است. وزیر نیرو با تا‌‌کید بر اینکه میزان مصرف برق واحدهای استخراج‌کننده رمزارز نکته‌ای است که اعداد متفاوتی برای آن ارائه می‌شود و دولت مصوبه‌ای در این راستا ارائه داده که متقاضیان با مراجعه به آن می‌توانند در جریان روند فعالیت در این حوزه قرار گیرند، تصریح کرد: افرادی که می‌خواهند در این زمینه فعالیت داشته باشند باید با مراجعه به وزارت صمت مجوزهای لازم را دریافت کنند و برای انشعاب برق نیز باید مجوز را از وزارت نیرو دریافت کنند که تا‌‌کنون برای ۳۰۰ مگاوات مصرف برق در این حوزه مجوز صادر شده است. با همکاری وزارت ارتباطات و مطالعاتی که در زمینه دیتا و تولید رمزارز انجام شده و منشأ مکان تولیدکنندگان مشخص شده است.
به گفته وی، از مجموع مصرف برق در این حوزه۱۰ درصد متعلق به ایران است که با رشد روزانه مصرف و افزوده شدن مشترکان جدید به حدود دو هزار مگاوات رسیده است که از این میزان ۳۲۱ مگاوات آن دارای مجوز هستند. براساس گزارش‌های نیروی انتظامی واحدهای استخراج رمزارز عموما در واحدهای تولیدی متروکه هستند که متا‌سفانه موضوع توسعه این واحدها مقوله‌ای غیر‌مترقبه برای صنعت برق بود. اردکانیان با اشاره به اینکه استخراج‌کنندگان رمزارز را به استفاده از ظرفیت‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر و احداث این نیروگاه‌ها تشویق می‌کنیم، توضیح داد: همچنین در ساعات غیرپیک نیز می‌توانیم برق مورد نیاز را از شبکه سراسری کشور برای آنها تا‌‌مین کنیم و هزینه‌ای دریافت نمی‌کنیم. در حقیقت به نوعی برق را برای آنها تهاتر می‌کنیم. وزیر نیرو با اشاره به اینکه اکنون براساس اطلاع مراجع، قوه‌قضائیه و همچنین دولت و نیروی انتظامی نیز موظف شدند با واحدهای غیرمجاز برخورد کنند، اظهار کرد: در دو ماه اول امسال ما با افزایش مصرف قابل توجهی مواجه شدیم به‌نحوی‌که اوج بار در ماه‌های فروردین و اردیبهشت سال گذشته حدود ۴۶ هزار مگاوات بود که این رقم در سال جاری در همین مدت به ۵۵ هزار مگاوات رسید و این افزایش باعث کمبود ظرفیت تا‌‌مین برق شد.
وی با بیان اینکه در راستا‌ی مدیریت مصرف بار ۳۰۰ هزار موافقتنامه با مصرف‌کنندگان برق امضا کرده‌ایم، گفت: امسال علاوه‌بر هزار مگاوات از نیروگاه هسته‌ای بوشهر تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها نیز زودتر انجام شد که البته برخلاف روال هر سال تا پایان خردادماه ادامه داشت و به این ترتیب امسال تا پایان خردادماه اکثریت واحدهای نیروگاهی ما به مدار تولید باز می‌گردند.
اردکانیان با اشاره به پیش‌بینی تولید ظرفیت پنج هزار مگاواتی سالانه براساس برنامه ششم توسعه، تصریح کرد: این موضوعی است که در برنامه ششم توسعه به آن اشاره شده است و به این ترتیب در پنج سال باید ۲۵ هزار مگاوات به ظرفیت برق کشور اضافه می‌شد. این در حالی است که با توجه به اینکه امسال آخرین سال برنامه ششم توسعه است، تنها ۵۷ درصد از برنامه برای بخش نیروگاهی اجرایی شده است. مجموع منابعی که باید برای اجرایی‌شدن ظرفیت نیروگاهی براساس برنامه ششم توسعه در اختیار ما قرار می‌گرفت، حدود ۹ میلیارد یورو است که موجب ایجاد ظرفیت ۱۵ هزار و ۱۰۷ مگاواتی شد که محل استفاده این منابع نیز فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی بوده است. به این ترتیب باید گفت، در مجموع ۱۷درصد منابع برای اجرایی شدن برنامه ششم توسعه محقق شد. البته طبیعی است که به دلیل شرایط اقتصاد کل کشور این تخصیص منابع از محل فاینانس متوقف شد. ما نیروگاه‌های آبی متفاوتی داشتیم که تا مراحل نهایی نیز پیش رفته بود اما به دلیل توقف فاینانس مالی پروژه متوقف شد. وی افزود: واحدهایی که درگیر تعمیرات اساسی بودند، از دیروز زودتر از برنامه معین وارد مدار تولید شدند. البته هفته آینده شاهد افزایش دما خواهیم بود؛ بنابراین از مردم تقاضا داریم در راستا‌ی مدیریت بار همراهی کنند. البته در مواقعی که احتمال کمبود عرضه وجود داشته باشد، اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام می‌شود.
وی در حاشیه مراسم افتتا‌حیه در جمع خبرنگاران نیز با تا‌‌کید بر اینکه خاموشی‌های اخیر هیچ ارتباطی با حملات سایبری ندارد و سهم این موضوع صفر است، تصریح کرد: تمام بخش‌های اقتصاد کشور با وجود فشارهای اقتصادی آمادگی و آموزش لازم را برای اخلال‌های احتمالی در این زمینه دیده‌اند اما به هیچ عنوان تا‌‌کنون موردی برای حمله سایبری و قطع برق نداشته‌ایم و از این به بعد هم نخواهیم داشت. اردکانیان در پاسخ به سوال مطرح‌شده درباره اینکه گفته می‌شود خاموشی‌های اخیر با هدف ایجاد اخلال در کار دولت است، توضیح داد: نبود برق به‌عنوان بخشی از تا‌‌مین رفاه عمومی سخت است اما آنچه سخت‌تر است بی‌اخلاقی‌هایی است که در برخی اظهارنظرها و صحبت‌ها شنیده می‌شود ولی به‌طور قطع اعلام می‌کنم که هیچ پشت پرده‌ای برای قطعی‌های اخیر برق نیست و تنها آنچه موجب فشار مضاعف و افزایش بار مصرف برق شد افزایش مصرف برق واحدهای استخراج‌کننده غیرمجاز است.
وی با بیان اینکه واحدهای استخراج‌کننده رمزارز در تمامی حوزه‌ها (صنعتی، تولیدی، کشاورزی، تجاری و خانگی) دیده می‌شود، اظهار کرد: پیش‌بینی شده آنچه طی روزهای اخیر با همت مردم، شرکت توانیر، قوه‌قضاییه و نیروی انتظامی کشف و ضبط شده، کمتر از میزانی باشد که این ماینرها در سطح کشور در حال استفاده هستند. البته توان فنی کشور برای مدیریت رمزارزهای غیرمجاز بالاست و در حال حاضر تلاش کرده‌ایم با همکاری وزارت ارتباطات و دستگاه‌های ذی‌ربط موضوع را در کمترین مدت ممکن حل و فصل کرده و واحدهای غیرمجاز را شناسایی و برق آنها را قطع کنیم.
به گفته این مقام مسوول علاوه‌بر جریمه نقدی و ارجاع این متخلفان به مراجع قانونی این اجازه را کسب کرده‌ایم که انشعابات را برای این واحدها به‌طور کامل قطع کنیم؛ چراکه منطقی نیست که یک واحد به‌صورت غیرمجاز از برق استفاده و کسب سود کند اما ضرر ناشی از اقدام وی از نظر قطع برق و آسیب به شبکه را همسایگان و سایر مشترکان اطراف آن متحمل شوند.
