ایران در گردونه رقابت اقتصادی
داده‌های منتشر شده از سوی بانک جهانی نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران در سال ۱۹۶۰ (۱۳۳۹-۱۳۳۸ خورشیدی) معادل ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی ترکیه بوده است.
بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۱۹۶۰، کمی بیش از ۴.۲ میلیارد دلار اعلام کرده که این رقم برای ترکیه بیش از ۱۴ میلیارد دلار گزارش شده است.
بنا بر گزارش یورونیوز،با رخداد شوک نفتی اول در سال ۱۹۷۳، تولید ناخالص داخلی ایران (۲۷.۱ میلیارد دلار) از ترکیه (۲۵.۶ میلیارد دلار) پیشی می‌گیرد؛ در این سال تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی نیز نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار بود.
اما از یک سال پیش از رخداد انقلاب ۱۹۷۹ (۱۳۵۷ خورشیدی) و آغاز روندی نزولی تولید و صادرات نفت ایران به دلیل اعتصاب‌های کارگری، تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی با عبور از مرز ۸۰ میلیارد دلار بالاتر از ایران قرار گرفت؛ این رقم همزمان با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و وقوع شوک نفتی دوم به بیش از ۱۱۲ میلیارد دلار بالغ شد، در حالی که تولید ناخالص داخلی دیگر رقبای منطقه‌ای یعنی ایران و ترکیه با فاصله‌ای اندک در مرز ۹۰ میلیارد دلار قرار داشت.
البته تولید ناخالص داخلی ایران در فاصله سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۹ بیش از دو رقیب سنتی خود یعنی ترکیه و عربستان سعودی بود. هر چند برخی کارشناسان این رخداد را ناشی از بازگشت دوباره درآمدهای نفتی به چرخه اقتصاد ایران و مدیریت اقتصادی خوب دولت وقت می‌دانند ولی به زعم گروهی از کارشناسان، اصرار دولت و بانک مرکزی درگیرِ جنگ با عراق بر حفظ نرخ رسمی دلار در ۷ تومان و محاسبه معادل دلاری تولید ناخالص داخلی بر پایه این نرخ، در حالی که نرخ رایج در بازار طی ماه‌های پایانی جنگ به حدود ۱۰۰ تومان رسیده بود، موجب برآورد بیش از واقع تولید ناخالص داخلی ایران در این دوره شده است.
چرا که مطابق آمار بانک جهانی، رشد اقتصادی ایران در سال ۱۹۸۴، منفی ۷.۱ درصد، در سال ۱۹۸۶، منفی ۹.۸ درصد، در سال ۱۹۸۷، منفی ۰.۲ درصد و در سال ۱۹۸۸ هم منفی ۶.۱ درصد بوده است. در مجموع، طی ۴ سال از ۷ سالی که تولید ناخالص داخلی ایران از تمامی رقبای منطقه این کشور از جمله عربستان، ترکیه، امارات و اسرائیل بالاتر بوده، رشد اقتصادی آن منفی بوده است. در سه سالی هم که رشد اقتصادی ایران مثبت بوده، برآیند آن مانع از منفی شدن رشد ۷ سال مورد گزارش نشده است؛ چرا که رشد اقتصادی سال ۱۹۸۳، ۱۱.۱، رشد اقتصادی سال ۱۹۸۵، ۱.۹ و رشد اقتصادی ۱۹۸۹ نیز ۶.۱ درصد بوده است.
این در حالی بوده که مثلا ترکیه در در فاصله سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۹ شاهد متوسط رشد اقتصادی ۵ درصدی بوده ولی اوج‌گیری نرخ تورم در این کشور طی دهه ۱۹۸۰ (در محدوده ۳۰ تا ۹۴ درصد) موجب افت نرخ رسمی برابری لیر ترکیه مقابل دلار آمریکا شد.
در هر صورت، از سال ۱۹۹۰ به این سو، تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی و ترکیه از ایران پیشی گرفته است. همچنین از سال ۲۰۱۸ نیز تولید ناخالص داخلی امارات عربی متحده هم ارقام بالای ۴۰۰ میلیارد دلار را تجربه کرده و از تولید ناخالص داخلی ایران که در سال ۲۰۲۰ تا ۲۴۰ میلیارد سقوط کرده، عبور کرده‌اند. حتی در سال ۲۰۲۱ نیز با وجود ثبت تولید ناخالص داخلی ۳۶۰ میلیارد دلاری برای ایران، تولید ناخالص داخلی امارات عربی متحده افزون بر ۴۰۰ میلیارد دلار بوده و رقم این شاخص برای دو کشور ترکیه و عربستان سعودی بالای ۸۰۰ میلیارد دلار گزارش شده است.
مقایسه تولید ناخالص داخلی ایران با برخی کشورهای نفتی و اقتصادهای نوظهور نیز نشان می‌دهد که رقم این شاخص برای ایران، کره جنوبی و نیجریه در سال ۱۹۶۰ (۱۳۳۹-۱۳۳۷ خورشیدی) نزدیک به ۴ میلیارد دلاری بوده است. در این سال، تولید ناخالص داخلی نروژ ۵ میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی ونزوئلا ۸ و تولید ناخالص داخلی مکزیک و برزیل نیز به ترتیب ۱۳ و ۱۷ میلیارد دلار بوده است.
اما مطابق گزارش بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی کره جنوبی در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۱۸۱۱ میلیارد دلار رسیده در حالی که رقم این شاخص برای ایران تنها ۳۶۰ میلیارد دلار بوده است. همچنین، ویتنام که در دهه ۱۹۸۰ میلادی، تولید ناخالص داخلی کمتر از ۲۰ میلیارد دلار داشته، در سال ۲۰۲۱ با ثبت رقم ۳۶۶ میلیارد دلاری بالاتر از ایران قرار گرفته است.
تولید ناخالص داخلی برزیل (۱۶۰۹ میلیارد دلار)، مکزیک (۱۲۷۳ میلیارد دلار)، آرژانتین (۴۸۷ میلیارد دلار)، ونزوئلا (۴۸۲ میلیارد دلار)، نروژ (۴۸۲ میلیارد دلار) و نیجریه (۴۴۱ میلیارد دلار) هم در سال ۲۰۲۱ بیش از ایران گزارش شده است.
