مریم بهرامی
علی رغم اینکه اخیرا روزه داری در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده است، روزه گرفتن عملی است که قدمت آن به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد و در بسیاری از فرهنگ‌ها و ادیان مثل اسلام، اهمیت بسیار زیادی دارد. همه مسلمانان در ماه رمضان، هر روز روزه می‌گیرند و از طلوع تا غروب خورشید، غذا نمی‌خورند و هیچ چیز نمی‌نوشند. مطالعات نشان می‌دهد که روزه داری فواید بسیار زیادی برای سلامتی دارد که در ادامه با فواید روزه برای سلامتی آشنا می‌شوید اما قبل از آن لازم است با این موضوع آشنا شوید که وقتی روزه می‌گیرید چه اتفاقی در بدن شما می‌افتد؟
چه روزه باشید چه نه هنوز هم بدن شما به انرژی نیاز دارد. منبع اصلی انرژی بدن، قندی به نام گلوکز است که معمولا از کربوهیدرات‌ها، ازجمله غلات، محصولات لبنی، میوه‌ها، برخی از سبزیجات، لوبیا و حتی شیرینی‌ها فراهم می‌شود. کبد و عضلات، گلوکز را ذخیره می‌کنند و هر زمان که بدن به آن احتیاج داشته باشد آن را در جریان خون آزاد می‌کنند.
با این حال، در طول روزه داری، این روند تغییر می‌کند. بعد از حدود هشت ساعت ناشتا بودن، کبد از آخرین ذخایر گلوکز خود استفاده خواهد کرد. در این مرحله، بدن وارد حالتی به نام گلوكونئوژنز (gluconeogenesis) می‌شود كه نشان‌دهنده انتقال بدن به حالت ناشتاست. مطالعات نشان داده‌اند که گلوکونئوژنز، تعداد کالری‌هایی را که بدن می‌سوزاند افزایش می‌دهد. اگر کربوهیدرات وارد بدن نشود، بدن شروع به تولید گلوکز با استفاده از چربی‌ها می‌کند.
درنهایت، این منابع انرژی برای بدن نیز تمام می‌شوند و اگر روزه‌داری ادامه پیدا کند می‌تواند به گرسنگی جدی‌تری تبدیل شود. در این مرحله، سوخت و ساز بسیار کند می‌شود و بدن برای کسب انرژی، شروع به سوزاندن بافت عضلانی می‌کند. حالت گرسنگی واقعی، پس از چند روز متوالی یا حتی هفته‌ها بدون خوردن غذا اتفاق می‌افتد؛ بنابراین، ازآنجایی‌که روزه داری در دین اسلام، کمتر از 24 ساعت است به طور کلی امن است و اگر به بیماری خاصی مبتلا نباشید مشکلی برای شما ایجاد نخواهد کرد و فوایدی نیز دارد.
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند کنترل قند خون را بهبود ببخشد. این امر به‌ویژه برای افرادی مفید است که خطر ابتلای آن‌ها به بیماری دیابت بالاست. یک مطالعه بر روی 10 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که روزه داری متناوب کوتاه‌مدت، سطح قند خون را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، یک مطالعه نشان داد که روزه داری متناوب و روزه گرفتن یک روز در میان، به اندازه محدود کردن کالری در کاهش مقاومت به انسولین موثر است.
کاهش مقاومت به انسولین می‌تواند حساسیت بدن به انسولین را افزایش دهد و این موضوع به بدن امکان می‌دهد که گلوکز را از جریان خون به سلول‌ها منتقل کند. علاوه بر تاثیرات احتمالی روزه‌داری بر کاهش قند خون، روزه گرفتن می‌تواند به ثابت نگه داشتن قند خون نیز کمک کند و از افزایش ناگهانی آن پیشگیری کند. به یاد داشته باشید که این تاثیرات می‌تواند در مردان و زنان متفاوت باشد. برای مثال، یک مطالعه نشان داد روزه‌داری به بهبود کنترل قند خون در زنان کمک می‌کند اما در مردان تاثیری ایجاد نمی‌کند.
اگرچه التهاب حاد، یک فرایند ایمنی طبیعی است که برای مقابله با عفونت‌ها فعال می‌شود اما التهاب مزمن می‌تواند خطرات زیادی برای سلامتی شما داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که التهاب می‌تواند در ابتلای افراد به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و آرتریت روماتوئید نقش داشته باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که یکی از فواید روزه داری می‌تواند به کاهش سطح التهاب در بدن و تقویت سلامتی کمک کند.
اگرچه تحقیقات در این مورد بیشتر بر روی حیوانات انجام شده است اما مطالعات متعددی نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند تاثیر مهمی بر سلامت مغز داشته باشد. یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که انجام روزه داری متناوب به مدت 11 ماه هم عملکرد مغز و هم ساختار مغز را بهبود می‌بخشد. سایر مطالعات بر روی حیوانات نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند از سلامت مغز محافظت کند و تولید سلول‌های عصبی را افزایش دهد که این امر به تقویت عملکرد شناختی کمک بسیار زیادی می‌کند.
ازآنجاکه روزه داری می‌تواند به بهبود التهاب نیز کمک کند، می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی کمک کند. به‌طور خاص، مطالعات بر روی حیوانات نشان می‌دهند که روزه داری ممکن است در برابر بیماری‌هایی مانند بیماری آلزایمر و پارکینسون نقش محافظت‌کننده داشته باشد. بااین‌حال، برای ارزیابی فواید روزه داری بر عملکرد مغز انسان، مطالعات بیشتری لازم است.
بسیاری از کسانی که تصمیم به رژیم گرفتن دارند روزه می‌گیرند زیرا این راهی آسان و سریع برای کاهش وزن است. بر طبق تئوری، پرهیز از مصرف همه یا برخی غذاها و نوشیدنی‌ها باید کالری دریافتی شما را کاهش دهد که این امر می‌تواند منجر به کاهش وزن در طول زمان شود. برخی تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که روزه داری کوتاه‌مدت ممکن است با افزایش سطح انتقال‌دهنده عصبی نوراپی‌نفرین، سوخت‌وساز را افزایش دهد که این موضوع می‌تواند باعث کاهش وزن شود.
در حقیقت، یک مطالعه نشان داد که روزه داری در طول روز می‌تواند تا نه درصد از وزن بدن را کاهش دهد و در طی 12 تا 24 هفته چربی بدن را به میزان قابل‌توجهی کم کند. یک بررسی دیگر نشان داد که روزه داری متناوب که بیش از سه تا 12 هفته ادامه داشته باشد با ایجاد محدودیت در کالری مصرفی موجب هشت درصد کاهش وزن و 16 درصد کاهش توده چربی می‌شود. در تحقیقات مطرح شده است که روزه داری نسبت به رژیم گرفتن می‌تواند تاثیر بیشتری در کاهش چربی‌ها و حفظ بافت عضلانی داشته باشد.
هورمون رشد انسانی (HGH) نوعی هورمون پروتئینی است که برای بسیاری از ابعاد سلامت، اهمیت بالایی دارد. درواقع، تحقیقات نشان می‌دهد که این هورمون حیاتی در سوخت و ساز بدن، کاهش وزن و قدرت عضلانی نقش دارد. چندین مطالعه نشان داده است که یکی از فواید روزه داری افزایش طبیعی سطح HGH است. یک مطالعه بر روی 11 بزرگسال سالم نشان داد که روزه داری به مدت 24 ساعت، به‌طور قابل‌توجهی سطح HGH را افزایش می‌دهد.
یک مطالعه دیگر بر روی نه مرد نشان داد که فقط دو روز روزه داری منجر به افزایش پنج برابری میزان تولید HGH می‌شود. علاوه بر این، روزه داری می‌تواند به ثبات سطح قند خون و انسولین در طول روز کمک کند. زیرا برخی مطالعات نشان می‌دهند که افزایش سطح انسولین، موجب کاهش سطح HGH می‌شود. در ادامه بیشتر با فواید روزه داری آشنا خواهید شد.
چندین مطالعه بر روی حیوانات نتایج امیدوارکننده‌ای در مورد اثرات احتمالی روزه‌داری بر طول عمر نشان داده‌اند. نتایج یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که یکی از فواید روزه داری به تاخیر انداختن پیری است. سایر مطالعات بر روی حیوانات نیز یافته‌های مشابهی داشته‌اند و گزارش می‌دهند که روزه داری می‌تواند در افزایش طول عمر و میزان بقا موثر باشد. تحقیقات فعلی هنوز محدود به مطالعات بر روی حیوانات است. برای درک اینکه روزه داری چه تاثیری بر طول عمر و پیری در انسان‌ها دارد، مطالعات بیشتری لازم است.
پیشگیری از سرطان یکی از مهم‌ترین فواید روزه گرفتن می باشد. مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان می‌دهد که یکی از فواید روزه داری می‌تواند در درمان و پیشگیری از سرطان موثر باشد. در حقیقت، یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که روزه‌داری یک روز در میان به جلوگیری از تشکیل تومور کمک می‌کند. یک مطالعه آزمایشگاهی بر روی سلول‌های سرطانی نشان داد که روزه‌داری، رشد تومور را به تاخیر می‌اندازد و اثربخشی داروهای شیمی‌درمانی را افزایش می‌دهد. بیشتر تحقیقات در این مورد محدود به تاثیر روزه داری در ایجاد سرطان در حیوانات است و تحقیقات انسانی بیشتری در این مورد ضروری است.
1403/01/14
