«اورکو»؛ پروتئینی که بویایی را در مورچه‌ها فعال می‌کند
پژوهشگران دانشگاه نیویورک و دانشگاه فلوریدا در آمریکا دریافتند پروتئین مهمی به نام «اورکو» (Orco) که برای عملکرد سلول‌های بویایی ضروری است، در بقای این سلول‌ها در مورچه‌ها نیز نقش حیاتی دارد.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از وبگاه فیز، همان‌طور که «بو» نقشی چشمگیر در تعاملات اجتماعی انسان‌ها دارد، برای مورچه‌ها نیز بسیار مهم است. این پژوهش که در سایِنس اَدوَنسِز (Science Advances) منتشر شد، نشان داد جهش ژن اورکو در مورچه‌های هارپگناتوس سالتاتور (مورچه جهنده هندی) به شکلی چشمگیر، تعداد نورون‌های بویایی را کاهش می‌دهد و «اورکو» برای رشد و زندگی این سلول‌ها ضروری است.
یکی از پژوهشگران در این زمینه اظهار کرد: درک چگونگی رشد سیستم عصبی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های علوم اعصاب مدرن است.
مورچه‌ها با استفاده از ارتباطات فِرومونی تقریباً ۴۰۰ گیرنده بویایی دارند که تعداد آن‌ها در مقایسه با سایر حشرات به انسان نزدیک‌تر است. فرومون یک عامل شیمیایی ترشح‌شده یا دفع‌شده است که موجب پاسخ اجتماعی در یک گونه می‌شود. در دنیای جانوران از ارتباط شیمیایی نه فقط برای ارتباط بین یاخته‌ها، بلکه برای ارتباط با یکدیگر نیز استفاده می‌شود.
پژوهشگران معتقدند مورچه‌ها مانند انسان‌ها بسیار اجتماعی هستند و رفتار اجتماعی مشارکتی دارند؛ بنابراین سیستم مناسبی برای مطالعه رفتار اجتماعی با واسطه حسی ارائه می‌دهند.
ژن‌های گیرنده بویایی گسترش‌یافته به مورچه‌ها اجازه می‌دهند در جامعه‌ای بزرگ با صدها، هزاران یا تا یک میلیون نفر با یکدیگر «صحبت» کنند. حتی برای انسان‌ها که برای برقراری ارتباط به حواس دیگر متکی هستند، بویایی ضروری است.
از دست دادن عملکرد نورون‌های گیرنده بویایی، به نقص در حس بویایی منجر می‌شود و معمولاً با انزوای اجتماعی، اختلالات عصبی مانند اسکیزوفرنی و اختلالات اجتماعی مانند اوتیسم همراه است.
برای فهم بهتر اینکه چگونه حس بویایی مورچه‌ها بر تعاملات اجتماعی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، پژوهشگران دانشگاه نیویورک قبلاً برای اولین‌بار، از نظر ژنتیکی با استفاده از فناوری کریسپر (تناوب‌هایِ کوتاهِ پالیندرومِ فاصله‌دارِ منظمِ خوشه‌ای) در مورچه‌ها تغییراتی دادند و ژن اورکو را ویرایش کردند. این مورچه‌های «جهش‌یافته» که فاقد پروتئین اورکو بودند، تغییراتی را در اندام‌های بویایی خود تجربه کردند و در تعامل با سایرین مشکل داشتند.
آن‌ها دریافتند سلول‌هایی که بو را حس می‌کنند در مورچه‌های جهش‌یافته وجود ندارند.
