انبوه اسباب بازی ها و سردرگمی کودکان؛ چه باید کرد؟

مریم بهرامی
اتاق کودک پر از اسباب بازیهایی است که به ندرت استفاده میشوند، اما آیا این انبوه رنگارنگ به رشد و شادی او کمکی می کند؟ روانشناسان معتقدند انتخاب اسباب بازی بر اساس تناسب سنی، توجه به بازیهای گروهی و محدودیت در تعداد، می تواند کودکان را شادتر و تمرکز آنها را تقویت کند. والدین با مدیریت خرید اسباب بازی و توجه به نیازهای واقعی کودک می توانند فضایی بسازند که علاوه بر سرگرمی، به رشد ذهنی و جسمی او نیز کمک کند.
به گزارش ماد پدر یا مادر، کودک خردسال خود را مقابل یک اسباب بازی و یک وسیله معمولی قرار می دهند تا ببینند او در دو راهی، کدام را انتخاب می کند. در تمام ویدئوها نتیجه عجیب است، کودک خردسال آن شیء عادی را به اسباب بازی خوش آب ورنگ ترجیح می دهد. زیاد دیده ایم کودکانی را که اتاقشان تبدیل به انبار اسباب بازی شده است؛ عروسکها، ماشین ها، پازل، خانه سازی، لگو و…. که والدین یا اقوام و دوستان به مناسبت های مختلف می خرند و کودک یک یا دو بار با آنها بازی می کند و بعد آنها را کنار میگذارد. این نشان میدهد که اغلب افراد نمی دانند که باید چه اسباب بازی ای را در چه سنی و چه شرایطی برای کودک بخرند که هم برای او جذاب باشد و هم به رشد او کمک کند.
با اینکه گرانی به بازار اسباب بازی ها هم رسیده و بسیاری از خانواده ها دست به عصاتر در این حوزه راه میروند اما هستند خانواده هایی که در مقابل درخواست کودکشان سریع تصمیم به خرید میگیرند.
مزایا و معایب اسباب بازی برای کودکان، یکی از گیج‌کننده‌ترین مباحثی است که ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول کرده است. بسیاری از والدینِ دغدغه‌مند، به دنبال این هستند که بفهمند بالاخره اسباب بازی‌ها برای رشد کودک مفیدند یا نه؟ شما نیز به‌عنوان یک والد یا کسی که کودکی در اطراف خود دارد ممکن است درگیر این سوال شده باشید.
باید اعتراف کرد که امروزه با تحولات شدیدی در فرآیند فرزندپروری روبه‌رو هستیم. گسترش بی‌سابقه محصولات مربوط به کودک نیز به این قضیه دامن‌زده است. یکی از محصولات خیلی مهم در حیطه کودک، اسباب بازی است. وسایلی که حتی قبل از تولد خریداری شده و در اتاق نوزاد چیده می‌شوند. وسایلی که می‌توانند بی‌شک رشد و تربیت کودک را تحت تاثیر قرار دهند. از این‌رو مهم است که به‌عنوان والدین یا کسی که قصد خرید اسباب بازی را دارید درمورد مزایا و معایب اسباب بازی برای کودکان بدانید.
حتما تاکنون بارها با این جملات در رسانه‌ها روبه‌رو شده‌اید. «بازی زیاد باعث تقویت هوش کودک می‌شه.»، «بازی زیاد باعث بیش‌فعالی کودک می‌شه.» و… این‌ها جملات تناقض‌آمیزی هستند که می‌توانند علامت‌های سوال زیادی را درسر شما ایجاد کنند. اینکه بالاخره بازی کردن خوب است یا بد؟
در جواب این سوال یک جواب می‌توان ارائه داد. بازی برای رشد کودک هم می‌تواند خوب باشد و هم بد. چیزی که بازی را خوب یا بد می‌کند اسباب بازی است که کودک در آن بازی به‌کار می‌گیرد. در ادامه قصد داریم مزایا و معایب اسباب بازی را طبق اصول روانشناختی برایتان توضیح دهیم.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی کودک، بازی کردنه و اسباب بازی ها در کنار سرگرم‌ کردن کودک، به پرورش توانمندی‌های جسمی و ذهنی کودک کمک کند در حالی که بیشتر اسباب‌بازی‌ها ایمن هستند، هنوز هم آمار زیادی از آسیب های ناشی از اسباب بازی های ناایمن داریم. بر اساس گزارش کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی، در سال 2018، 226100 کودک به دلیل آسیب‌های ناشی از اسباب‌بازی در بخش‌های اورژانس تحت درمان قرار گرفتند و برآورد شد که 73 درصد برای کودکان کمتر از 15 سال، 70 درصد در کودکان 12 سال یا کمتر و 37 درصد برای کودکان کمتر از 3 سال رخ داده اشت. چون اسباب‌بازی‌ها می توانند ساعت‌ها سرگرمی و یادگیری برای کودک ما را فراهم کنند پس می بایستی موقع خرید به نکات زیادی توجه نمود.
اسباب بازی بخشی حذف نشدنی از زندگی بچه هاست، در کنار تأثیرات جسمی که بازیهای مختلف بر کودکان می گذارند، می توان این ابزار را به عنوان منبع تغذیه روح و روان بچه ها یاد کرد. زهرا قانع، روانشناس و روان درمانگر کودک در این رابطه چند توصیه مهم را به خانواده ارائه داد:
تناسب با سن: برچسب های رده سنی روی اسباب بازی مهمترین راهنما برای خانواده ها هستند و والدین نباید با این تصور که فرزندشان باهوشتر از همسن و سالهایش است، اسباب بازی بزرگتر از سن کودک را خریداری کنند.
توجه ویژه به بازی های گروهی و متحرک: والدین بهتر است بازی هایی را انتخاب کنند که علاوه بر فراهم کردن شرایط تحرک جسمی کودک تا حدودی در دسته بازیهای چندنفره جای بگیرند، از این طریق ارتباط کودک با والدین و همبازی هایش بیشتر خواهد شد.
محدودیت در تعداد: نباید ذهن کودکان را با اسباب بازی های مختلف شلوغ کرد؛ چرا که تغییر اسباب بازی ها می تواند تمرکز کودک را روی آن اسباب بازی پایین بیاورد، بنابراین باید تعداد اسباب بازی ها مدیریت شود.
بازیهای فکری: همانقدر که برای خریدن اسباب بازی هایی با ویژگی تحرک بدنی زمان گذاشته می شود، نباید از اسباب بازی های فکری متناسب با سن کودکان غافل شد.