تاثیر خواب خوب در کیفیت زندگی
مریم بهرامی
خواب خوب شبانه نه‌تنها در انسان نشاط ایجاد؛ بلکه، ذهن را پاکسازی می‌کند. یافته‌های یک پژوهش جدید نشان می‌دهد خواب عمیق طی فرآیندی، مواد زائد جمع‌شده در مغز را از بین می‌بَرَد که برای سلامت مغز و پیشگیری از بروز اختلالات عصبی مهم است.
خواب مفید مانند سامانه پاکسازی مغز عمل می‌کند.در طول روز، مواد زائد متابولیک در مغز انباشته می‌شوند؛ از جمله پروتئین‌های سمی که اگر حذف نشوند، ممکن است به بروز مشکلات عصبی مانند بیماری آلزایمر منجر شوند.
چرخه خواب دارای سه مرحله حرکت غیرسریع چشم‌ها (NREM) و پس از آن یک مرحله حرکت سریع چشم‌ها (REM) است. معمولاً این ۴ مرحله، ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه طول می‌کشد و بعد دوباره چرخه از نو شروع می‌شود. بزرگ‌سالان معمولاً هر شب بین ۴ تا ۶ چرخه خواب را تجربه می‌کنند. در نیمه اول شب، شما زمان بیشتری را در مرحله NREM سپری می‌کنید و هرچه شب پیش می‌رود، زمان بیشتری را در مرحله REM خواب می‌گذرانید.
مرحله ۱: این مرحله کوتاه خواب‌آلودگی، مرحله انتقال به خواب است، یعنی زمانی که تنفس و ضربان قلبتان کند می‌شود.
مرحله ۲: در این مرحله از خواب سبک، تنفس و ضربان قلبتان حتی کندتر می‌شود. درجه حرارت بدنتان افت می‌کند و عضلات بدنتان هم شل می‌شود. مرحله ۲ خواب در هر چرخه در طول شب، طولانی‌تر می‌شود. تقریباً نیمی از کل خواب شبانه‌‌تان، در این مرحله می‌گذرد.
مرحله ۳: خواب موج آهسته که پیش از این به دو مرحله ۳ و ۴ تقسیم می‌شد، عمیق‌ترین مرحله از چرخه خواب است که امواج مغز در کندترین بسامد و بالاترین دامنه نوسان خود هستند.
REM: همان‌طور که از نامش مشخص است (REM: Rapid Eye Movement)، در طول این مرحله خواب، چشمانتان به‌سرعت زیر پلک‌ها در حال حرکت هستند. فعالیت مغزتان مشابه شخصی است که بیدار است؛ با این حال عضلاتتان توانایی حرکت ندارند. کارشناسان معتقدند که بسیاری از رویاهای ما در طول مرحله REM خواب اتفاق می‌افتند.
دانشمندان دریافتند ساقه مغز در طول این مرحله از خواب تقریباً هر ۵۰ ثانیه امواج نوراپی‌نفرین را آزاد می‌کند. این امواج مانند پمپ عمل می‌کنند و باعث انقباض و شُل‌شدن رگ‌های خونی مغز می‌شوند. این حرکت ریتمیک ضربان‌هایی را تولید می‌کند که به جریان مایع مغزی نخاعی در مغز کمک و مواد زائد و سموم را خارج می‌کند.
یافته‌های نشان داد خواب عمیق چقدر برای سالم نگه‌داشتن مغز مهم است. در طول خواب عمیق، سامانه پاکسازی مغز، مواد زائد مضر و سموم را از بین می‌بَرَد. این فرآیند برای پیشگیری از اختلالات عصبی و حفظ عملکرد شناختی ضروری است.
علاوه بر احساس خستگی، کمبود خواب عمیق می‌تواند تاثیر زیادی بر بدن داشته باشد. از آنجایی که خواب عمیق بخشی از فرآیند شکل‌گیری و تثبیت حافظه است، کمبود خواب عمیق می‌تواند بر این موضوع تاثیر منفی داشته باشد. حتی پس از یک شب کمبود خواب عمیق ممکن است مشکل در یادگیری یا به خاطر آوردن مشکلات را تجربه کنید.
در سطح فیزیکی، کمبود خواب عمیق می‌تواند موجب تضعیف واکنش بدن به واکسن‌ها شود و شما در برابر عفونت آسیب‌پذیر باشید. در طول خواب عمیق، مواد زائد از مغز دفع می‌شوند. در نتیجه، اختلال در خواب عمیق ممکن است باعث پیشرفت بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون شود.
علاوه بر این، محرومیت از خواب با تغییرات هورمونی در ارتباط است که اشتهای ما برای غذاهای پرکالری را بیشتر می‌کند. اعتقاد بر این است که به خصوص کوتاهی در خواب موج آهسته به مقاومت به انسولین و ایجاد دیابت نوع 2 و بیماری قلبی کمک می‌کند. خوابیدن ممکن است برخی از این اثرات را معکوس کند.
1403/10/14
