مدیریت مصرف» و «ارتقای بهره‌وری»، دو راه‌کار حل معضل ناترازی انرژی است
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور مطرح کرد: نگرش تولید محور برای جبران نیاز کشور، کارآمد نیست و باید سوی نگاه در مدیریت انرژی و حل مسأله ناترازی، معطوف به مدیریت و بهینه‌سازی مصرف و راهکارهای اثربخش برای افزایش بهره‌وری باشد.
به گزارش ماد – حسین افشین در پنل تخصصی «سیاستگذاری در حوزه انرژی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر با رویکرد رفع ناترازی و جذب سرمایه»، که امروز در محل برگزاری همایش ایران پتروکم ۲۰۲۵ برگزار شد، به بررسی ابعاد و علل ناترازی انرژی کشور پرداخت.
وی، این مسأله را یک عارضه مزمن و مبتلا بودن عرصه‌های مختلف کشور به آن را ناشی از مشکلات ریشه‌ای و بنیادین در اقتصاد دانست و افزود: ناترازی‌های کشور که منحصر به حوزه انرژی نیست، جزو بیماری‌های مزمنی هستند که کشورمان به آن مبتلا است و باید توجه داشت که این عارضه‌ها را نمی‌توان با راهکارهای مقطعی و در کوتاه‌مدت به صورت ریشه‌ای و اصولی درمان کرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با بیان این‌که رشد در تولید انرژی، بدون توجه به اصلاح الگوهای مصرف، پاسخ گوی نیازهای کشور نخواهد بود، ادامه داد: مرتباً از رکوردشکنی در میزان تولید گاز طبیعی صحبت می‌کنیم و در حال حاضر، روزانه ۸۵۰ میلیون مترمکعب تولید گاز داریم اما این تولید در شرایطی است که بیش از ۱۱۰۰ میلیون مترمکعب مصرف داریم که بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب آن مصرف خانه‌ها است و ۲۴۰ میلیون مترمکعب آن باید به صنعت اختصاص یابد. ۲۳۰ میلیون مترمکعب هم باید به نیروگاه‌ها داده شود و از آن‌جایی که نمی‌توانیم این میزان از نیاز نیروگاه‌ها را با گاز تأمین کنیم، ۱۳۰ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه تخصیص می‌یابد و مابقی نیاز، از طریق تخصیص دیگر سوخت‌ها تأمین می‌شود.
افشین با تأکید بر این‌که دیدگاه حکمرانی باید در حوزه انرژی به شکل ساختاری اصلاح شود، ادامه داد: نگرش تولیدمحور برای جبران نیاز کشور، کارآمد نیست و باید نگاه در مدیریت انرژی و حل مسأله ناترازی، معطوف به مدیریت و بهینه‌سازی مصرف و راهکارهای اثربخش برای افزایش بهره‌وری باشد.
وی در ادامه تصریح کرد: گفته می‌شود که سهم عمده مصرف گاز در مصرف خانگی صرف می‌شود، اما آیا راه‌کار حل این مسأله، در قطع گاز نیست؟ مصرف‌کنندگان خانگی ما ۸۰ درصد اتلاف انرژی دارند. وقتی یک خانه ساخته می‌شود، در نگاه اول به نظر می‌رسد این ساختمان حائز استانداردهای لازم است، اما قرار دادن یک حسگر حرارتی مقابل دیوارهای ساختمان در هنگام فعال بودن وسایل گرمایشی و سرمایشی، میزان قابل توجهی از هدررفت انرژی از ساختمان را آشکار می‌کند. اگر از امروز آغاز کنیم و مسائل انرژی در ساختمان‌ها به طور جدی و از مسیرهای قانونی دنبال شود، تا ساختمان‌ها ملزم به اجرای الزامات انرژی شوند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، مهم‌ترین دغدغه و چالش حوزه انرژی را از جنس ضعف حکمرانی ناشی از بحران‌های جدی اقتصاد و تأثیر نامطلوب آن بر اقتصاد انرژی دانست و افزود: این وضعیت، نتیجه یک دوره طولانی حکمرانی نامطلوب در عرصه انرژی است و اصلاح این روند، به زمانی طولانی نیاز دارد؛ اصلاح این وضعیت به سوی شرایط قابل قبول، دست کم چهار سال زمان نیاز دارد.
وی افزود: برای حل مشکل میزان بسیار بالای مصرف انرژی در منازل، باید به دنبال راهکارهای بنیادین باشیم، وقتی که سهم عمده گاز در بخش خانگی مصرف می‌شود، باید به دنبال راه‌کار جدی در این حوزه باشیم. حل معضل مصرف بالای انرژی در حوزه خانگی، صرفاً معطوف به فرهنگ‌سازی نیست و باید در عرصه سیاستگذاری، حکمرانی و اجرایی اقدامات جدی صورت بگیرد.
معاون علمی رئیس‌جمهور با تأکید بر این‌که برای اصلاح وضعیت انرژی و حل معضل ناترازی، نیاز داریم قوانین اجرایی و شیوه حکمرانی اصلاح شود، ادامه داد: اگر قرار است وضعیت انرژی کشور را اصلاح و به سوی ایران آینده با یک چشم‌انداز روشن حرکت کنیم، باید موارد مهمی را اصلاح کنیم؛ یکی از مهم‌ترین الزاماتی که باید انجام شود، توجه بیشتر به نگاه‌ها و نقطه‌نظرات متخصصان این عرصه و جلوگیری از ایجاد فرصت برای ارائه و اعمال نظر توسط افراد غیرمتخصص و ناآشنا در این عرصه است.
به گفته افشین، صنعت ما ۲۴۰ میلیون مترمکعب گاز نیاز دارد، در حالی که تولید ما پاسخ‌گوی این میزان نیست. از سوی دیگر به دنبال رشد ۸ درصدی در صنعت هستیم، در حالی که رشد صنعت، با خاموشی مکرر امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی در تبیین علل عدم رونق انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور بیان کرد: ما همواره با پدیده انرژی ارزان در کشور روبه‌رو بوده‌ایم و هستیم. چهار تا پنج سال پیش هزینه تمام‌شده یک نیروگاه انرژی تجدیدپذیر تقریباً چهار برابر یک نیروگاه گازی بود و طبیعی است که سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در آن نوع نیروگاه تمایل چندانی نداشته باشد. امروز اما قیمت انرژی استحصال‌شده از نیروگاه خورشیدی با نیروگاه گازی، نزدیک شده و همین موضوع زمینه‌ای فراهم کرده است که سرمایه‌گذار به سمت نیروگاه‌های مبتنی بر انرژی تجدیدپذیر سوق پیدا کند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، با تأکید بر این‌که کشور باید برای اصلاح وضع موجود، توجه و اهتمام ویژه‌ای نسبت به اصلاح موضوع مصرف داشته باشد، افزود: ما باید هرجا که می‌توانیم، روند مصرف را اصلاح کنیم زیرا با وضعیت موجود در رقابت ناتمام بین تولید و مصرف، قطعاً تولید بازنده نهایی خواهد بود. سالانه ۶ تا ۷ درصد افزایش مصرف انرژی داریم در حالی که تولید ما حدأکثر ۲ تا ۳ درصد رشد داشته است. امروز ناترازی ما به کمبود تبدیل شده است و امروز به جایی رسیده‌ایم که کمبود انرژی داریم.
افشین با اشاره به این که در بخش خانگی، مشکل بهره‌وری داریم ادامه داد: در منازل مسکونی، بیش از یک میلیون یخچال فرسوده داریم که با گرید انرژی نامطلوب، به صورت ۲۴ ساعته برق مصرف می کنند. داکت اسپلیت‌ها و بسیاری از دیگر تجهیزات غیر استاندارد که با بازدهی انرژی بسیار پایین، مورد استفاده قرار می‌گیرند. اصلاح این روند، نیازمند برنامه ریزی جدی و اجرایی از سوی حکمرانی است. باید محل های مصارف عمده را پیدا کنیم و به اصلاح آن بپردازیم.
وی با اشاره به ضرورت اصلاح در رویکردهای تولید انرژی گفت: پنل های خورشیدی جزو موضوعات حساسی هستند که باید استانداردهای متعددی در ساخت و بهره‌برداری از آن‌ها، رعایت شود چراکه اگر این پنل ها استاندارد نباشند، ظرف سه الی چهار سال بعد، این پنل ها کارایی لازم را نخواهند داشت و ایران به گورستانی از این پنل های ناکارآمد تبدیل می‌شود. از الان باید استانداردسازی صورت بگیرد، نظارت انجام شود و تجهیزات با کیفیت ولو با قیمت بالاتر، مورد انتخاب و استفاده قرار بگیرد تا سال‌های آینده دچار یک بحران جدید نشویم.
معاون علمی رئیس‌جمهور، با بیان این‌که وضع انرژی کشور، میراث چندین دهه سیاستگذاری در این حوزه است، ادامه داد: دولت تلاش می‌کند که بتواند در زمینه مصرف، استفاده از انرژی های تجدید پذیر، افزایش بهره وری، کاهش آلایندگی و مدیریت مصرف گام بردارد. دکتر پزشکیان شخصا برای موضوع انرژی وقت می‌گذارند تا اصلاح این وضع، به کمک توسعه انرژی‌های پاک دنبال شود و بتوانیم مشکل ناترازی را ظرف دو تا سه سال آینده برطرف کنیم.
افشین همچنین به مشوق‌های قانونی پیش بینی شده برای حرکت صنایع به سوی انرژی‌های پاک، کاهش مصرف انرژی، افزایش بهره‌وری و تحقیق و توسعه برای دست‌یابی به فناوری‌های نوین این حوزه اشاره کرد و گفت: کشورها وقتی به سمت توسعه‌یافتگی حرکت می‌کنند که بتوانند به مسائل زیست‌محیطی توجه داشته باشند و انتظار این است که هم عرصه قانون‌گذاری و هم صنایع، اهتمام جدی‌تری به موضوع استفاده بهینه و افزایش بهره‌وری انرژی داشته باشند.
در پنل تخصصی «سیاستگذاری در حوزه انرژی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر با رویکرد رفع ناترازی و جذب سرمایه» با حضور معاون علمی رییس جمهور و محمد بهرامی، نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و جمعی از فعالان صنعت پتروشیمی، انرژی و فناوری‌های مرتبط برگزار شد، محورهایی همچون علل ناترازی انرژی کشور، ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل کشور در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر، دسترسی به فناوری‌های روز دنیا در حوزه انرژی‌های نوین، ضرورت تنوع‌بخشی به سبد تولید انرژی کشور و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، راهکارها و فناوری‌های کربن‌زدایی به منظور کاهش رد پای کربن در محصولات پتروشیمی، راهکارهای نوین به منظور کاهش فلرینگ مجموعه‌های پتروشیمی و راهکارها و چالش‌های جذب سرمایه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، مورد بحث و بررسی قرارگرفت.
