برق در سایر کشورها چگونه مدیریت می‌شود؟
طبق بررسی‌ها برنامه‌های پاسخگویی بار در برخی از کشورها اجباری است؛ کنترل موثر مصرف برق مشترکان در دنیا را بر پایه ۲ برنامه شامل قیمت پیک بحرانی و قیمت گذاری زمان استفاده در نظر گرفته شده که در ایران، برنامه قیمت گذاری زمان استفاده، از طریق کنتورهای ۳ تعرفه آن هم با نرخ ثابت و ناچیزی که انگیزه ای در مصرف کننده ایجاد نمی کند، در تابستان اجرا می شود و قیمت پیک بحرانی هم به صورت یک لایحه در نوبت رسیدگی دولت قرار دارد.
به گزارش مادنیوز، برق به عنوان کالایی استراتژیک نقش بلامنازعی در تمام شئون زندگی بشر به ویژه تولید و اقتصاد دارد، اما بی توجهی به قیمت تمام شده باعث شده این انرژی گرانبها در ذهن مصرف کننده کالایی بی ارزش جلوه کند و به این ترتیب نه تنها کشور از بزرگترین محرک بازدارنده “مصرف بی رویه” یعنی اهرم قیمت محروم شده، برنامه‌های پیک سایی نیز منوط به همکاری داوطلبانه مصرف کنندگانی است که چه بسا در شرایط رونق تولید، برنامه‌های حفظ امنیت و پایداری شبکه در فصل گرما را با کسب سود بیشتر خود در تضاد می بینند.
در این باره عبدالامیر احمدی زاده – مشاور دفتر مدیریت انرژی و برنامه ریزی امور مشتریان توانیر -درباره چگونگی کنترل پیک مصرف در کشورهای پیشرو، به فعالیت بازار برق و بازارهای جانبی مانند بازار پاسخگویی بار در این کشورها اشاره کرده و می‌گوید: با کم شدن عرضه، قیمتها افزایش یافته و مشترکان با شرکت در بازار پاسخگویی بار، پیشنهاد خود را از بین ۹ تا ۱۶ طرح مختلف ارایه و نسبت به تامین برق اقدام می کنند که ایجاد تعادل در بازار را در پی دارد و کشورهایی هم که بازار برق ندارند برنامه های تشویقی یا اجباری را برای کنترل عرضه و تقاضا به کار می گیرند.
وی برنامه های پاسخگویی بار در کشور را تشویق محور و شامل ۱۴ برنامه و با حدود ۱۰ درصد قابلیت کنترل بار مصرفی عنوان کرد و گفت: در سایر کشورها بین ۹ تا ۱۷ برنامه و قابلیت کنترل ۶ تا ۸ درصد از بار مصرفی انجام می شود و کره جنوبی هدفگذاری ۱۲.۵ درصدی تا ۲۰۲۷ میلادی را در برنامه دارد.
وی با اشاره به اجباری بودن برنامه های پاسخگویی بار در کره و ژاپن افزود: ما هیچ برنامه اجباری در این زمینه نداریم و مشترکان در صورت همکاری، پاداش دریافت می کنند اما در بیشتر کشورها اگر مشترک، بار توافق شده را کاهش ندهد، مشمول جریمه می شود و قیمت پیک بحرانی نیز که بین ۱۰ تا ۲۰ برابر قیمت شرایط عادی است را اجرا می کنند.
احمدی زاده با بیان اینکه استفاده از قیمت پیک بحرانی در سایر کشورها آنچنان موثر است که مصرف کننده را ترغیب می سازد از مصرف غیرضروری طی ساعات محدودی از سال خودداری کند، تاکید کرد: شبکه برق در طول سال فقط به ۴۰۰ ساعت همکاری مشترکان با برنامه های پاسخگویی بار در فصل گرما نیاز دارد که ۵ درصد بازه زمانی یکساله است اما برای همین زمان اندک نیز مقاومتهای زیادی را از طرف مشترکان شاهدیم و از طرفی احداث نیروگاه برای تامین فقط ۴۰۰ ساعت زمان پرباری و بلا استفاده ماندن نیروی انسانی و تجهیزات ایجاد شده برای ۸۷۶۰ ساعت باقی ایام سال، غیر منطقی و بسیار پرهزینه است.
وی اختلاف قله بار تابستان و زمستان شبکه برق کشور را بین ۱۸ هزار تا ۲۳ هزار مگاوات عنوان کرد که به معنی بلا استفاده ماندن این ظرفیت عظیم نیروگاهی و نیروی انسانی در سایر فصول است و با این وجود ممکن است همانند زمستان گذشته به جهت کمبود سوخت گاز نیروگاه‌ها، شبکه با مشکل انرژی در طول ۲۴ ساعت شبانه روز روبرو شود و در این شرایط نیز به رغم وجود ظرفیت مازاد نیروگاهی، همکاری مشترکان ضروری است.
احمدی زاده ادامه داد: ما با ۶۰ هزار مگاوات پیک تابستان، باید 6000 مگاوات پیک سایی را به کمک برنامه های پاسخگویی بار ایجاد کنیم که سال گذشته ۵۶۶۰ مگاوات محقق شد. نکته قابل تامل اینکه در صورت اجباری شدن برنامه‌های پاسخگویی بار برای مصارف کشاورزی و صنعتی، ظرفیت پاسخگویی بار تا حدود ۱۳ هزار مگاوات قابل افزایش است.
وی ادامه داد: هرچند در برنامه‌ها از سایر کشورها عقب‌تر نیستیم ولی ابزاری هم برای تمایل مشترک به همکاری در اختیار نداریم و برنامه پاسخگویی بار به سختی انجام می شود، حتی برخی مشترکان حاضرند برای مستثنی شدن از همکاری، پول بدهند و با آنها کاری نداشته باشیم.
طبق اعلام توانیر، وی ادامه داد: نرخ برق ما به حدی پایین است که تنها یک درصد از هزینه تولید هر واحد کالا را شامل می شود در حالیکه در دنیا به طور معمول ۲۵ تا ۳۵ درصد هزینه تولید هر واحد محصول، مربوط به برق مصرفی است، این اعداد واقعی است و جای تامل دارد. بنابراین ارزش واقعی برق در کشور برای مردم ملموس نیست و هیچ اقبالی را در مشترکان برای مشارکت در برنامه های پیک سایی و کمک به رفع محدودیتهای تابستان، ایجاد نمی کند.
وی کشف قیمت از طریق بازار برق را حایز اهمیت دانست و افزود: ما سازوکارهای بازار برق را به معنای واقعی در اختیار نداریم و بازارهای زیر مجموعه مانند بازار پاسخگویی بار هنوز راه اندازی نشده و لازم است به سمت کشف قیمت برق از طریق بورس و بازار برق برویم.
احمدی زاده با اشاره به نقش اساسی بخشهای کشاورزی، صنعتی و مولدهای خودتامین در برنامه پاسخگویی بار صنعت برق، از تدارک ۷ برنامه در این ۳ محور خبر داد که تمامی حالات مختلف برای جذب مشرکان با هر نوع رفتار مصرفی، طراحی و برای آن برنامه ایجاد شده و علاوه بر آن برای سایر مشترکان اعم از اداری، تجاری، خانگی و غیره نیز برنامه پاسخگویی بار طراحی شده و ضمن بهره گیری از مشاوره های دانشگاهی، تمامی تجارب و برنامه های قابل اجرای کشورها و گزارشات آژانس بین المللی انرژی از سوی دفتر مدیریت انرژی و برنامه ریزی امور مشتریان توانیر مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد و برای تمامی برنامه های مورد استفاده ما به ازای بین المللی وجود دارد.
وی در ارتباط با وضعیت زیرساختهای پاسخگویی بار کشور، به استفاده از کنتورهای هوشمند در سطح تمامی مشترکان دیماندی، اشاره کرد و افزود: با این وجود در این زمینه هنوز به بلوغ کامل ارتباطی دست نیافتیم و با توجه به وابستگی به شبکه مخابرات، فعلا از بستر GPRS استفاده می کنیم و اپراتورهای مخابرات، خدمات کاملی را ارایه نمی دهند.
احمدی زاده آینده برنامه های پاسخگویی بار را در گرو اندازه گیری هوشمند و کنترل هوشمند عنوان کرد که اینترنت اشیاء جزیی از آن محسوب می شود و ادامه داد: نصب سیستمهای قطع و وصل از راه دور لوازم برقی مشترکان نیازمند دستگاههای ارتباطی است که تکنولوژی آن به طور کامل وارد نشده و کشورهای پیشرو به لحاظ کنترل لوازم برقی مصرف کنندگان و اینترنت اشیاء، قابلیتهای بهتری در اختیار دارند و برای مشترکان هم قابل پذیرش تر است که به جای قطع کامل برق در زمانهای اضطراری شبکه، فقط یکی از بارهای مصرفی آنها مثل کولر از طریق شرکت برق قطع شود و امکان استفاده از سایر لوازم برقی مورد نیاز را داشته باشند.
وی کنترل از راه دور بارهای سرمایشی را یکی از برنامه های ۱۴ گانه توانیر عنوان کرد که در صورت موافقت مشترکان، بلافاصله سیستمهای لازم از سوی شرکت توزیع روی بار مورد نظر نصب می شود و سال گذشته نیز این سیستمها روی چیلر جذبی تعدادی از دانشگاهها نصب شد اما همچنان مقاومت زیادی برای نصب این سیستمها وجود دارد.
